De term ‘normen en waarden’ wordt vaak gebruikt in de media en de politiek. We weten wel globaal waar het voor staat, namelijk hoe gedragen we ons, ‘wat hoort’ en wat niet? Maar wat is nu het verschil tussen normen en waarden zelf?
Wat is het verschil tussen normen en waarden?
Normen en waarden zijn eigenlijk ongeschreven regels (de norm) en zaken waar wij waarde aan hechten (waarden) die wij als maatschappij grotendeels delen met elkaar. Je zult zien dat de normen en waarden per land kunnen verschillen. Zo kennen wij als Nederlandse maatschappij soms lossere normen en waarden dan bijvoorbeeld in Duitsland. We zullen sneller door roodlicht fietsen of lopen, waar ‘de Duitser’ zich strikter aan regels wil houden; niet omdat het de norm is, maar omdat men daar waarde aan hecht; uit innerlijke motivatie dus.
Normen en waarden kunnen overigens verschillen tussen sub-culturen. Mensen uit de provincie kunnen net wat andere normen en waarden hebben dan inwoners uit de randstad bijvoorbeeld. Een goed voorbeeld is het geloof. Voor sommige gemeenschappen valt kerkbezoek en het geloof binnen de normen en waarden, bij andere groepen weer helemaal niet. Normen en waarden kunnen dus botsen met de normen en waarden van anderen.
Dit zijn normen:
De norm staat voor: ‘normaal‘, het zijn richtlijnen voor hoe we ons horen te gedragen, namelijk volgens de norm. De norm is bijvoorbeeld dat wij opstaan in het openbaar vervoer voor zwakkeren (ouderen, zwangere vrouwen etc), dit is dus een richtlijn. Houd je je hier niet aan, dan vertoon je gedrag buiten de norm. Maar jouw norm kan anders zijn dan die van een ander, of die van een hele groep mensen. Toch wordt een ‘norm’ als gemene deler beschouwd; dat wat de meeste mensen als normaal beschouwen wordt een norm.
Dit zijn waarden:
Waarden staat voor een ideaalbeeld, hoe zien we het graag in de maatschappij, maar ook binnen je sociale kring of leefgebied of woonwijk. Zijn alle voortuinen keurig aangeharkt en verzorgd, dan val je uit de toon met een verwaarloosde tuin. Buurtbewoners kunnen zich hieraan ergeren, want je doet niet mee met de tendens, de algehele normen en waarden van de gemeenschap. Het kan zijn dat je er geen waarde aan hecht, terwijl de meerderheid dat wel doet. Jouw waarden verschillen dan met die van de rest, wat conflicterende emoties kan opwekken bij zowel jouzelf als je buurtbewoners.
Over het algemeen zoeken mensen/ groepen elkaar op die over vrijwel dezelfde normen en waarden beschikken; gelijkgestemden dus.
Wat is het verschil tussen normen en waarden van vroeger en nu?
Andere normen dan vroeger:
Onze normen en waarden verschuiven naar mate we steeds meer te maken krijgen met bijvoorbeeld de technische vooruitgang. Nu vinden we het niet meer normaal dat er wasgoed uit het raam aan een rekje wordt opgehangen, terwijl dit vroeger in steden de norm was: normaal dus. Tegenwoordig wordt dit als verpaupering gezien, terwijl het vroeger heel gangbaar/ normaal was, maar ja: wasdrogers bestonden nog niet.
Andere waarden dan vroeger:
De ontkerkelijking is een goed voorbeeld van andere waarden: we hechten geen waarde meer aan de kerk, althans, dit geldt voor een grote groep Nederlanders. Vroeger was kerkbezoek de norm; ging je niet dan werd je met de nek aangekeken, totdat er een kentering kwam en de ontkerkelijking intrad. Tegenwoordig is kerkbezoek voor de massa niet meer de norm en worden kerkbezoekers soms meewarig aangekeken. Maar voor hen is kerkbezoek geen onderdeel van de norm, maar van hun waarde.